Batman’ın tarihi, mitler ve halk hikayeleriyle iç içe geçmiş, binlerce yıl öncesine dayanan zengin bir geçmişe sahiptir. Bölgenin ilk yerleşim izleri, tarihçi Heredot’un yazılarında ve eski halk anlatılarında gizlidir. Bu hikayelere göre, M.Ö. 550’lerde MED Kralı Abtyagestin’in torunu Kyros’un yenilmesinin ardından, MED asilzadeleri, yüzleşmeleri gereken utançtan dolayı Media bölgesinin kuzey batısındaki bu bölgeye çekilmek zorunda kalmışlardır. Bazı görüşlere göre ise Kyros, Pers egemenliği altına girmemek için bu bölgeye yerleşmiştir.
Burası, karaçalı, sazlık ve bataklıklarla kaplı bir alan olup, zamanla önemli bir yerleşim yeri haline gelmiştir. Bölgenin ortasında yapay bir ada oluşturulmuş ve bu alana “ELEKHAN” adı verilmiştir, ki bu isim “Han Obası” anlamına gelir. M.Ö. 546’da kurulan ELEKHAN, 194 yıl boyunca bağımsız bir şekilde varlık göstermiştir. Ancak, 352 yılında Büyük İskender’in istilasına uğramış ve sonrasında Lesepkoslar, Partlar, Romalılar, Sasani ve Bizans İmparatorluğu’nun hakimiyetine girmiştir.
Tarihin derinliklerinden gelen bu topraklar, Artuklular, Moğollar, Ilhanlılar, Celaliler, Karakoyunlular ve Akkoyunlular gibi pek çok farklı devletin etkisi altında kalmıştır. 1500 yılında ise Safeviler bu toprakları ele geçirmiştir.
ELEKHAN’dan Batman’a:
1515 yılında, Osmanlı Padişahı IV. Murat’ın Bağdat Seferi sırasında, bu bölgeye büyük hizmetler sunan Turhan oğlu Mahmut Paşa’ya ELEKHAN’ı içeren Batman Suyu ile Botan Suyu arasındaki tüm bölge verilmiştir. Bu dönemde, ELEKHAN adı telaffuz değişikliğine uğrayarak halk arasında “ELAH” ve zamanla “ILUH” olarak anılmaya başlanmıştır. İluh, köy birimi olarak kayıtlara geçmiş ve Siirt vilayetinin Elmedin kazasına bağlı olarak varlığını sürdürmüştür.
Ancak, 1926-27 yıllarında Batman Çayı’nın taşması sonucu Elmedin yerleşim birimi haritadan silinmiş, İluh köyü Beşiri ilçesine bağlanmıştır. Batman isminin kökeniyle ilgili çeşitli görüşler bulunmaktadır. Bir görüşe göre, Batman Çayı 1950’lerin başında Iluh köyüne verilmiştir. En yaygın görüş ise, Iluh köyünün daha aşağısında, ilk petrol deneme kulesinin kurulmasından sonra, o bölgeye bakarak “Batman” isminin verilmiş olmasıdır.
Petrol ve Hızla Gelişen Batman:
1940’lar ve 1950’lerin başında, Batman’da petrol filizlerinin bulunmasıyla büyük bir gelişim yaşanmıştır. Bu gelişme, Iluh köyünde hızlı bir değişim sürecini başlatmıştır. 2 Eylül 1957 tarihinde, Iluh, ilçe statüsüne yükseltilmiştir. 1955 yılı nüfus sayımında Iluh’un nüfusu 4713 olarak kaydedilmiş ve 2 Kasım 1955’te belediye teşkilatı kurulmuştur.
Batman, 1990 yılına kadar hızla gelişerek, 16 Mayıs 1990 tarihli ve 3647 sayılı kanunla Türkiye’nin 72. ili olma unvanını kazanmıştır. Bu tarihten itibaren, Batman hızla büyüyerek önemli bir sanayi ve kültür merkezi haline gelmiştir.
